GW5041/B99
r3r
[ Kap. 99 ]
Jch bitt üch herren groß / vnd kleyn
Bedencken den nutz der gemeyn
Lont mir myn narrenkapp alleyn
von abgang des glouben.
1
Wann ich gedenck sümniß / vnd schand
2
So man yetz sprt / jn allem land
3
Von fürsten / herren / landen / stett
4
Wer wunder nit / ob ich schon hett
r.iij.
r3v

5
Myn ougen gantz der zhern voll
6
Das man so schmchlich sehen soll
7
Den krysten glouben nemen ab
8
Verzich man mir / ob ich schon hab
9
Die fürsten ouch gesetzet har
10
Wir nemen (leyder) grblich war
11
Des krysten glouben nott / vnd klag
12
Der myndert sich von tag z tag /
13
Zm ersten hant die ktzer hert
14
Den halb zerrissen / vnd zerstrt
15
Dar noch der schntlich Machamet
16
Jnn mer / vnd mer verwstet het
17
Vnd den mit sym jrrsal geschnt
18
Der vor was groß jnn Orient
19
Vnd was glubig alles Asia
20
Der Mren landt / vnd Affrica
21
Jetz hant dar jnn / wir gantz nüt me
22
Es mcht eym hertten steyn thn we /
23
Was wir alleyn verloren hant
25
Das man die groß Türcky yetz nennt
26
Das ist dem glouben abgetrennt
27
Do sint die syben kirchen gsin
28
Do hat Johannes gschriben hyn
29
Do ist eyn so gt landt verlorn
30
Das es all weltt mht han verschworn
31
On das man jnn Europa sytt
32
Verloren hat / jnn kurtzer zyt
33
Zwey keyserthm / vil künig rich
34
Vil mechtig land / vnd stett des glich
r4r

36
Die lant sint aller welt wol kunt
40
Atticam / vnd beyd Mysiam
41
Ouch Tribulos / vnd Scordiscos
42
Bastarnas / sambt vnd Thauricos
43
Euboiam gnennet Nygrapont
44
Ouch Peram / Capham / vnd Jdrunt
45
On ander schaden / vnd verlust
46
Die wir erlitten haben sunst
49
Jn Hungern / vnd der Wyndschen marck
50
Jetz sint die Türcken also starck
51
Das sie nit hant das mer alleyn
52
Sunder die Tnow ist jr gemeyn
53
Vnd dnt eyn jnnbruch / wann sie went
54
Vil bystum / kyrchen sint geschent
55
Jetz grifft er an Apuliam
56
Dar noch gar bald Siciliam
57
Jtalia die stoßt dar an
58
So würt es dann an Rom ouch gan
60
Den vyndt den hant wir an der handt
61
Vnd went doch schloffend / sterben all
62
Der wolff ist worlich jnn dem stall
63
Vnd roubt der heiligen kyrchen schoff
64
Die wile der hirtt lyt jnn dem schloff
r .iiij.
r4v

65
Die Rmsche kirch vier schwestern hat
66
Do man hielt Patriarchen stadt
69
Die sindt yetz kumen gantz dar von
70
Es würt bald an das houbt ouch gon /
71
Das ist als vnser sünden schuldt
72
Keyns mit dem andern hatt gedult
73
Oder mittlyden syner schwr
74
Jedes
Jedes ] Jeder GW5041
wolt / das es grsser wr /
75
Vnd gschicht vns / als den ochsen gschah
76
Do eyner dem andern zü sach
77
Biß das der wolff sie all zerreyß
78
Erst ging dem letsten vsß der schweiß /
79
Jeder der grifft yetz mit der hant
80
Ob noch kaltt sy syn mur / vnd want
81
Vnd gdenckt nit / das er vor lesch vß
82
Das für / ee es jm kum z huß
83
So kumbt jm dann ruw / vnd leytt /
84
Zwytracht / vnd vngehorsamkeit
85
Den krysten gloub zerstren dt
86
On nott vergüßt man krysten blt
87
Nyeman gdenckt / wie nach es jm sy /
88
Vnd wnt doch allweg blyben fry
89
Biß jm vnglück kumbt für syn thr
90
So stoßt er dann den kopff har für /
91
Die porten Europe offen syndt
92
Z allen sitten ist der vyndt
93
Der nit schloffen noch rwen dt
94
Jn dürst allein / noch Christen blt
r5r

95
O Rom / do du hatst künig vor
96
Do waßt du eygen / lange jor /
97
Dar noch jnn fryheit wardst gefrt
98
Als dich eyn gmeyner rott regiertt
99
Aber do man noch hochfart staltt
100
Noch richtm / vnd noch grossem gwalt
101
Vnd burger wider burger vacht
102
Des gmeynen nutzes nyeman acht
103
Do wart der gwalt zm teil zergon
104
Z letzst / eym keyser vnderthon
105
Vnd vnder solchem gwalt / vnd schyn
106
Bist funffzehen hundert jor gesyn
107
Vnd stts genomen ab / vnd von
108
Glich wie sich myndern dt der mon
109
So er schwyndt / vnd jm schyn gebrist
110
Das yetz gar wenig an dir ist
111
Well gott / das du ouch grssest dich
112
Do mit du sygst dem mon gantz glich /
113
Den dunckt nit / das er ettwas hab
114
Wer nit dem Rmschen rich bricht ab
115
Zm erst die Saracenen hant
116
Das heilig vnd gelobte landt
117
Dar noch die Türcken handt so vil
118
Das als z zalen / nm vil wile /
119
Vil stett sich brocht hant jnn gewer
120
Vnd achten yetz keyns keysers mer /
121
Eyn yeder fürst / der ganß bricht ab
122
Das er dar von eyn fder hab /
123
Dar vmb ist es nit wunder groß
124
Ob joch das rich sy blutt / vnd bloß
r5v

125
Man byndt eym yeden vor das jn
126
Das er nit vordern soll das syn /
127
Vnd lossen yeden jn sym stadt /
128
Wie ers biß har gebruchet hadt
129
Durch gott / jr fürsten sehen an
130
Was schad / z letst dar vß werd gan /
131
Wann joch hyn vnder kem das rich
132
Jr blyben ouch nit ewigklich /
133
Eyn yedes ding me sterckung hatt
134
Wann es bynander gsamlet stat
135
Dann so es ist zerteilt von eyn /
136
Eynhellikeyt jn der gemeyn
137
Vffwachsen die bald all ding macht
138
Aber durch mißhell / vnd zwytracht
139
Werden ouch grosse ding zerstrt /
140
Der tütschen lob was hochgeert
141
Vnd hatt erworben durch solch rm
142
Das man jnn gab das keyserthm /
143
Aber die tütschen flissen sich
144
Wie sie vernychten selbst jr rich
145
Do mit die stdt zerstrung hab
146
Bissen die pferd jr schwntz selb ab /
147
Worlich yetz vff den fssen ist
148
Der Cerastes / vnd Basylist /
149
Mancher der würt vergyfften sich
150
Der gyfft dar schmeycht dem Rmschen rich
151
Aber jr herren / künig / land /
152
Nit wellen gstatten solch schand
153
Wellent dem Rmschen rich z stan
154
So mag das schiff noch vff recht gan
r6r

155
Jr haben zwor eyn künig milt
156
Der üch wol fürt / mit ritters schiltt
157
Der zwyngen tg all land gemeyn
158
Wann jr jm helffen wendt alleyn
159
Der edel fürst Maximilian
160
Wol würdig ist der Rmschen kron
161
Dem kumbt on zwifel jnn sin handt
162
Die heilig erd / vnd das globte landt
163
Vnd wrt sin anfang thn all tag
164
Wann er alleyn üch trüwen mag /
165
Werffen von üch solch schmoch / vnd spot
166
Dann kleynes heres / walttet gott /
167
Wie wol / wir vil verlorn handt
168
Sindt doch noch so vil kristen landt
169
Frm künig / fürsten / adel / gmeyn /
170
Das sie die gantze weltt alleyn /
171
Gewynnen / vnd vmbbringen baldt
172
Wann man alleyn sich zamen haldt
173
Truw / frid / vnd lieb sich bruchen dt
174
Jch hoff z gott / es werd als gt /
175
Jr sindt regyerer doch der land
176
Wachen / vnd dnt von üch all schand
177
Das man üch nit dem schiffman glich
178
Der vff dem mer flißt schloffes sich
179
So er das vngewitter sicht /
180
Oder eym hund der bllet nicht /
181
Oder eym wchter der nit wacht
182
Vnd vff syn htt hatt gantz keyn acht
183
Stont vff / vnd wachen von dem troum
184
Worlich / die axt stat an dem boum
r6v

185
Ach gott gib vnsern hubtern jn
186
Das sie schen die ere dyn
187
Vnd nit yeder syn nutz alleyn
188
So hab ich aller sorgen keyn
189
Du gebst vns sigk jn kurtzen tagen
190
Des wir dir ewig lob thn sagen /
191
Jch mane all stdt der gantzen welt
192
Was würde / vnd tyttel die sint gezlt
193
Das sie nit dnt / als die schifflüt
194
Die vneynß sint / vnd hant eyn stritt
195
Wann sie sint mitten vff dem mer
196
Jnn wynd / vnd vngewitter ser
197
Vnd ee sie werden eyns der fr
198
So nymbt die Galee eyn gruntrr /
199
Wer oren hab / der merck vnd hr
200
Das schifflin schwancket vff dem mer
201
Wann Christus yetz nit selber wacht
202
Es ist bald worden vmb vns nacht
203
Dar vmb ir die noch üwerm stadt
204
Dar z gott vsserwelet hatt
205
Das ir snt vornan an die spytz
206
Nit lont / das es an uch er sitz
207
Dnt was üch zymbt noch üwerm grad
208
Do mit nit grsser werd der schad
209
Vnd gantz abnem die Sunn / vnd mon
210
Das houbt / vnd glyder vndergon /
211
Es loßt sich eben srglich an
212
Leb ich / jch man noch manchen dran
213
Vnd wer nit an myn wort gedenck
214
Die narren kappen / ich jm schenck
GW5041/B99
r3r
[ Kap. 99 ]
Jch bitt üch herren groß/vnd kleyn
Bedencken den nu der gemeyn
Lont mir myn narrenkapp alleyn
vō abgang des gloubē.
1
Wann ich gedenck ſümniß/vnd ſchand
2
So man ye ſprt/jn allem land
3
Von füren/herren/landen/ett
4
Wer wunder nit/ob ich ſchon hett
r.iij.
r3v

5
Myn ougen gan der ʒhern voll
6
Das man ſo ſchmchlich ſehen ſoll
7
Den kryen glouben nemen ab
8
Verʒich man mir/ob ich ſchon hab
9
Die füren ouch geſeet har
10
Wir nemen (leyder) grblich war
11
Des kryen glouben nott/vnd klag
12
Der myndert ſich von tag ʒ tag/
13
Ʒm eren hant die ker hert
14
Den halb ʒerrien/vnd ʒerrt
15
Dar noch der ſchntlich Machamet
16
Jnn mer/vnd mer verwet het
17
Vnd den mit ſym jrrſal geſchnt
18
Der vor was groß jnn Orient
19
Vnd was glubig alles Aſia
20
Der Mren landt/vnd Affrica
21
Je hant dar jnn/wir gan nüt me
22
Es mcht eym hertten eyn thn we/
23
Was wir alleyn verloren hant
24
Jn kleyn Aſyen/vnd kriechen landt
25
Das man die groß Türcky ye nennt
26
Das i dem glouben abgetrennt
27
Do ſint die ſyben kirchen gſin
28
Do hat Johannes gſchriben hyn
29
Do i eyn ſo gt landt verlorn
30
Das es all weltt mht han verſchworn
31
On das man jnn Europa ſytt
32
Verloren hat/jnn kurer ʒyt
33
Ʒwey keyſerthm/vil künig rich
34
Vil mechtig land/vnd ett des glich
r4r

35
Conantinopel/ Trapeʒunt
36
Die lant ſint aller welt wol kunt
37
Achayam/Etholyam
38
Boeciam/Thealiam
39
Thraciam/Macedoniam
40
Atticam/vnd beyd Myſiam
41
Ouch Tribulos/vnd Scordiſcos
42
Baarnas/ſambt vnd Thauricos
43
Euboiam gnennet Nygrapont
44
Ouch Peram/Capham/vnd Jdrunt
45
On ander ſchaden/vnd verlu
46
Die wir erlitten haben ſun
47
Jn Morea/Dalmacia
48
Styer/Kernten/vnd Croacia
49
Jn Hungern/vnd der Wyndſchē marck
50
Je ſint die Türcken alſo arck
51
Das ſie nit hant das mer alleyn
52
Sunder die Tnow i jr gemeyn
53
Vnd dnt eyn jnnbruch/wann ſie went
54
Vil byum/kyrchen ſint geſchent
55
Je grifft er an Apuliam
56
Dar noch gar bald Siciliam
57
Jtalia die oßt dar an
58
So würt es dann an Rom ouch gan
59
An Lombardy/vnd welſche landt
60
Den vyndt den hant wir an der handt
61
Vnd went doch ſchloffend/erben all
62
Der wolff i worlich jnn dem all
63
Vnd roubt der heiligen kyrchen ſchoff
64
Die wile der hirtt lyt jnn dem ſchloff
r .iiij.
r4v

65
Die Rmſche kirch vier ſchweern hat
66
Do man hielt Patriarchen adt
67
Conantinopel/Alexandria
68
Jheruſalem/Anthiochia
69
Die ſindt ye kumen gan dar von
70
Es würt bald an das houbt ouch gon/
71
Das i als vnſer ſünden ſchuldt
72
Keyns mit dem andern hatt gedult
73
Oder mittlyden ſyner ſchwr
74
Jeder wolt/das es grer wr/
75
Vnd gſchicht vns/als den ochſen gſchah
76
Do eyner dem andern ʒü ſach
77
Biß das der wolff ſie all ʒerreyß
78
Er ging dem leten vſß der ſchweiß/
79
Jeder der grifft ye mit der hant
80
Ob noch kaltt ſy ſyn mur/vnd want
81
Vnd gdenckt nit/das er vor leſch vß
82
Das für/ee es jm kum ʒ huß
83
So kumbt jm dann ruw/vnd leytt/
84
Ʒwytracht/vnd vngehorſamkeit
85
Den kryen gloub ʒerren dt
86
On nott vergüßt man kryen blt
87
Nyeman gdenckt/wie nach es jm ſy/
88
Vnd wnt doch allweg blyben fry
89
Biß jm vnglück kumbt für ſyn thr
90
So oßt er dann den kopff har für/
91
Die porten Europe offen ſyndt
92
Ʒ allen ſitten i der vyndt
93
Der nit ſchloffen noch rwen dt
94
Jn dür allein /noch Chrien blt
r5r

95
O Rom/do du hat künig vor
96
Do waßt du eygen/lange jor/
97
Dar noch jnn fryheit ward gefrt
98
Als dich eyn gmeyner rott regiertt
99
Aber do man noch hochfart altt
100
Noch richtm/vnd noch groem gwalt
101
Vnd burger wider burger vacht
102
Des gmeynen nues nyeman acht
103
Do wart der gwalt ʒm teil ʒergon
104
Ʒ le/eym keyſer vnderthon
105
Vnd vnder ſolchem gwalt/vnd ſchyn
106
Bi funffʒehen hundert jor geſyn
107
Vnd ts genomen ab/vnd von
108
Glich wie ſich myndern dt der mon
109
So er ſchwyndt/vnd jm ſchyn gebri
110
Das ye gar wenig an dir i
111
Well gott/das du ouch gre dich
112
Do mit du ſyg dem mon gan glich/
113
Den dunckt nit/das er ettwas hab
114
Wer nit dem Rmſchen rich bricht ab
115
Ʒm er die Saracenen hant
116
Das heilig vnd gelobte landt
117
Dar noch die Turcken handt ſo vil
118
Das als ʒ ʒalen/nm vil wile/
119
Vil ett ſich brocht hant jnn gewer
120
Vnd achten ye keyns keyſers mer/
121
Eyn yeder für/der ganß bricht ab
122
Das er dar von eyn fder hab/
123
Dar vmb i es nit wunder groß
124
Ob joch das rich ſy blutt/vnd bloß
r5v

125
Man byndt eym yeden vor das jn
126
Das er nit vordern ſoll das ſyn/
127
Vnd loen yeden jn ſym adt/
128
Wie ers biß har gebruchet hadt
129
Durch gott/ jr füren ſehen an
130
Was ſchad/ʒ let dar vß werd gan/
131
Wann joch hyn vnder kem das rich
132
Jr blyben ouch nit ewigklich/
133
Eyn yedes ding me erckung hatt
134
Wann es bynander gſamlet at
135
Dann ſo es i ʒerteilt von eyn/
136
Eynhellikeyt jn der gemeyn
137
Vffwachſen die bald all ding macht
138
Aber durch mißhell/vnd ʒwytracht
139
Werden ouch groe ding ʒerrt/
140
Der tütſchen lob was hochgeert
141
Vnd hatt erworben durch ſolch rm
142
Das man jnn gab das keyſerthm/
143
Aber die tütſchen flien ſich
144
Wie ſie vernychten ſelb jr rich
145
Do mit die dt ʒerrung hab
146
Bien die pferd jr ſchwn ſelb ab/
147
Worlich ye vff den fen i
148
Der Ceraes/vnd Baſyli/
149
Mancher der würt vergyfften ſich
150
Der gyfft dar ſchmeycht dem Rmſchē rich
151
Aber jr herren/künig/land/
152
Nit wellen gatten ſolch ſchand
153
Wellent dem Rmſchen rich ʒ an
154
So mag das ſchiff noch vff recht gan
r6r

155
Jr haben ʒwor eyn künig milt
156
Der üch wol fürt/mit ritters ſchiltt
157
Der ʒwyngen tg all land gemeyn
158
Wann jr jm helffen wendt alleyn
159
Der edel für Maximilian
160
Wol würdig i der Rmſchen kron
161
Dem kumbt on ʒwifel jnn ſin handt
162
Die heilig erd/vnd das globte landt
163
Vnd wrt ſin anfang thn all tag
164
Wann er alleyn üch trüwen mag/
165
Werffen vō üch ſolch ſchmoch/v ſpot
166
Dann kleynes heres/walttet gott/
167
Wie wol/wir vil verlorn handt
168
Sindt doch noch ſo vil krien landt
169
Frm künig/füren/adel/gmeyn/
170
Das ſie die gane weltt alleyn/
171
Gewynnen/vnd vmbbringen baldt
172
Wann man alleyn ſich ʒamen haldt
173
Truw/frid/vnd lieb ſich bruchen dt
174
Jch hoff ʒ gott/es werd als gt/
175
Jr ſindt regyerer doch der land
176
Wachen/vnd dnt von üch all ſchand
177
Das man üch nit dem ſchiffman glich
178
Der vff dem mer flißt ſchloffes ſich
179
So er das vngewitter ſicht/
180
Oder eym hund der bllet nicht/
181
Oder eym wchter der nit wacht
182
Vnd vff ſyn htt hatt gan keyn acht
183
Stont vff/vnd wachen von dem troum
184
Worlich/die axt at an dem boum
r6v

185
Ach gott gib vnſern hubtern jn
186
Das ſie ſchen die ere dyn
187
Vnd nit yeder ſyn nu alleyn
188
So hab ich aller ſorgen keyn
189
Du geb vns ſigk jn kuren tagen
190
Des wir dir ewig lob thn ſagen /
191
Jch mane all dt der ganen welt
192
Was würde/vnd tyttel die ſint geʒlt
193
Das ſie nit dnt/als die ſchifflüt
194
Die vneynß ſint/vnd hant eyn ritt
195
Wann ſie ſint mitten vff dem mer
196
Jnn wynd/vnd vngewitter ſer
197
Vnd ee ſie werden eyns der fr
198
So nymbt die Galee eyn gruntrr/
199
Wer oren hab/der merck vnd hr
200
Das ſchifflin ſchwancket vff dem mer
201
Wann Chrius ye nit ſelber wacht
202
Es i bald worden vmb vns nacht
203
Dar vmb ir die noch üwerm adt
204
Dar ʒ gott verwelet hatt
205
Das ir ſnt vornan an die ſpy
206
Nit lont/das es an uch er ſi
207
Dnt was üch ʒymbt noch üwerm grad
208
Do mit nit grer werd der ſchad
209
Vnd gan abnem die Sunn/vnd mon
210
Das houbt/vnd glyder vndergon/
211
Es loßt ſich eben ſrglich an
212
Leb ich/jch man noch manchen dran
213
Vnd wer nit an myn wort gedenck
214
Die narren kappen /ich jm ſchenck