GW5047/B66
l3v
l4r
Das er dar durch berichtet werd
Wie breit / wie lang / wie wit die erd
Wie dieff / vnd verr sich zieh das mer
Vnd was enthalt den letsten spr
Wie sich das mer z end der welt
Halt das es nit z tal ab felt
Ob man hab vmb die gantz welt fr
Was volcks wone vnder yeder schnr /
Ob vnder vnser fssen lüt
Ouch sygen / oder do sy nüt
Vnd wie sie sich enthalten vff
Das sie nit fallen jnn den lufft /
Wie man vß mit eym stcklin rch
Das man die gantz welt durch sch
Archymenides der wust des vil
Der macht jm buluer / kreiß vnd zyl
Do mit er vil vßrchen kundt
Vnd wolt nit vff tn synen mundt
Er vorcht es ging eyn plast dar von
Das jm an kreyssen ab würd gon
Vnd ee er reden wolt eyn wort
Ließ er ee das er wurd ermort /
Der messen kunst was er behend
Kund doch vß ecken nit syn end
Dycearchus der fleiß sich des
Das er die hh der berg vß meß
Dann alle berg die er ye mß
Doch maß er nit mit syner handt
l4v
Masß ouch nit wie tieff wer das loch
Do hyn er mst / vnd sitzet noch /
Ptholomeus rechnet vß mit gradt
Was lang vnd breyt das ertrich hatt /
Das hundert / achtzig grad er acht
Sechtzig vnd dryg / gen mitternacht
Die breyt vom equinoxial
Gen mittemtag / ist sie me schmal
Zwentzig vnd fünff er fyndet grad
Des lands so man erkündet hat
Noch hat man sythar funden vile
Als Jßlant vnd Pylappenlandt
Das vorhyn als nit was erkandt
Von den man vor wust sagen nüt /
Rchnet / vnd hat drann gar wst geflt /
Das es sy eyn vnsynnikeit
Wellen die grß der welt verston
Vnd vsser der by wilen gon
Vnd rchnen biß hynder das mer
Dar jnn menschlich vernunfft jrrt ser
l5r
Das sy solchem noch rchen all zyt
Vnd kan sich selb vß rchen nitt
Vnd meint das er die ding verstat
Das die welt selb nit jn jr hat /
Zwo sülen (als man seit) von ere
Vnd hat groß acht vff end der erdt
Wust nit / was end jm was beschert
Dann der all wunderwerck veracht /
Der wart durch frowen list vmbracht /
Durch alle landt der welt / vnd mer
Vnd was alleyn der anschlag syn
Das yederman lert drincken wyn
Wo man nit wyn vnd reben hett
Do lert er machen byer vnd mett /
Jm narren schiff fr er ouch mit
Mit grosser freüd vnd seyten spil /
Er ist eyn drunckner schelm gesyn
Das jm so wol was mit dem wyn /
Er dürfft nit arbeit han ankert
Man hett sunst drincken wol gelert
Man tribt mit prassen vil schand
Jetz frt er erst recht vmb jm land
Vnd macht manchen jm prasß verrcht
Des vatter nye keyn wyn verscht
l5v
Er mst z letst von gesellen gon
Vnd faren hyen do er yetz dringkt
Das jm me durst / dann wollust bringt
Wie wol die heyden jn dar noch
Erten als gott / vnd hielten hoch /
Von dennen kumen ist sydthar
Das man jm landt vmb bchten far
Vnd dt jm ere noch synem dott
Der vnß vil übels hat vff brocht
Die bß gwonheyten wrent lang
Was vnrecht ist nymbt vberhang
Dann dar z stts der tfel blosßt
Das man syn dienstbarkeyt nit losßt
Do mit ich ouch yetz wider vmb
Vff myn matery vnd fürnemen kumb
Was nott wont doch eym menschen by
Das er sch grssers dann er sy
Vnd weißt nit was jm nutz entspring
Wann er erfart schon hhe ding
Vnd nit die zyt syns todes kennt
Die wie eyn scht von hynnan rennt
Ob schon diß kunst ist gewiß vnd wor
So ist doch das eyn grsser tor
Der jn sym synn wigt so gering
Das er wll wissen frmbde ding
Vnd die erkennen eygentlich
Vnd kan doch nit erkennen sich
Ouch gedenckt nit wie er das erler
Er scht alleyn rm / weltlich ere /
l6r
Vnd gedenckt nit an das ewig rich
Wie das witt ist / schn / wunderlich
Dar jnn dann ouch vil wonung sint
Vff jrdeschs yeder narr erblyndt
Vnd scht syn freüd / vnd lust dar jnn
Des er me schad hat dann gewynn
Vil handt erkundt / verr / frmde lant
Do keyner nye sich selbs erkant /
Do er langzyt fr vff der fart
Vnd sach vil land / lüt / stett / vnd mer
Vnd mert sich stt jn gtter ler /
Oder als dett Pythagoras
Do mitt er ye mer tglich lert
Das syn kunst / wißheyt / würd gemert /
Appollonius durch zoch all ort
Wo er von gelerten sagen hort
Den stelt vnd zoch er tglich noch
Das er jn künsten würd me hoch
Fandt allenthalb das er mer lert
Vnd das er vor nit hat gehrt
Wer yetz solch reyß vnd lantfar dt
Das er z nem jnn wißheyt stt
Wie wol doch nit geng wer das /
Dann wem syn synn z wandeln stot
Der mag nit gentzlich dienen gott
GW5047/B66
l3v
l4r
Das er dar durch berichtet werd
Wie bꝛeit/wie lang/wie wit die erd
Wie dieff/vnd verr ſich ʒieh das mer
Vnd was enthalt den leten ſpꝛ
Wie ſich das mer ʒ end der welt
Halt das es nit ʒ tal ab felt
Ob man hab vmb die gan welt fr
Was volcks wone vnder yeder ſchnr/
Ob vnder vnſer fen lüt
Ouch ſygen/oder do ſy nüt
Vnd wie ſie ſich enthalten vff
Das ſie nit faen jnn den lufft/
Wie man vß mit eym cklin rch
Das man die gan welt durch ſch
Archymenides der wu des vil
Der macht jm buluer/kreiß vnd ʒyl
Do mit er vil vßrchen kundt
Vnd wolt nit vff tn ſynen mundt
Er voꝛcht es ging eyn pla dar von
Das jm an kreyen ab würd gon
Vnd ee er reden wolt eyn woꝛt
Ließ er ee das er wurd ermoꝛt/
Der meen kun was er behend
Kund doch vß ecken nit ſyn end
Dycearchus der fleiß ſich des
Das er die hh der berg vß meß
Vnd fandt das Pelyon hher was
Dann ae berg die er ye mß
Doch maß er nit mit ſyner handt
Die Alppen hoch jm Schwier landt
l4v
Maſß ouch nit wie tieff wer das loch
Do hyn er m/vnd ſiet noch/
Ptholomeus rechnet vß mit gradt
Was lang vnd bꝛeyt das ertrich hatt/
Die leng ʒücht er von oꝛient
Vnd endt die ſelb jnn occident/
Das hundert/achig grad er acht
Sechig vnd dryg/gen mitternacht
Die bꝛeyt vom equinoxial
Gen mittemtag/i ſie me ſchmal
Ʒwenig vnd fünff er fyndet grad
Des lands ſo man erkündet hat
Plynius rcht das mitt schꝛitten vß
So machet Strabo mylen druß
Noch hat man ſythar funden vile
Landt/hynder Noꝛwegen vnd Thyle
Als Jßlant vnd Pylappenlandt
Das voꝛhyn als nit was erkandt
Ouch hat man ſydt jnn poꝛtigall
Vnd jnn Hiſpanyen vbera
Golt/jnſlen funden/vnd nacket lüt
Von den man voꝛ wu ſagen nüt/
Marinus/noch dem mer/die welt
Rchnet/vnd hat drann gar w geflt/
Plinius der meier ſeit
Das es ſy eyn vnſynnikeit
Ween die grß der welt veron
Vnd ver der by wilen gon
Vnd rchnen biß hynder das mer
Dar jnn menſchlich vernunfft jrrt ſer
l5r
Das ſy ſolchem noch rchen a ʒyt
Vnd kan ſich ſelb vß rchen nitt
Vnd meint das er die ding verat
Das die welt ſelb nit jn jr hat/
Hercules ſet jnn das mer
Ʒwo ſülen (als man ſeit) von ere
Die eyn die endet Affricam
Die ander vocht an Europam/
Vnd hat groß acht vff end der erdt
Wu nit/was end jm was beſchert
Dann der a wunderwerck veracht/
Der wart durch frowen li vmbꝛacht/
Bachus ʒoch vmb mit groem her
Durch ae landt der welt/vnd mer
Vnd was aeyn der anſchlag ſyn
Das yederman lert drincken wyn
Wo man nit wyn vnd reben hett
Do lert er machen byer vnd mett/
Sylenus der verlag ſich nit
Jm narren ſchiff fr er ouch mit
Vnd ſun juffkynd vnd meen vil
Mit groer freüd vnd ſeyten ſpil/
Er i eyn drunckner ſchelm geſyn
Das jm ſo wol was mit dem wyn/
Er dürfft nit arbeit han ankert
Man hett ſun drincken wol gelert
Man tribt mit pꝛaen vil ſchand
Je frt er er recht vmb jm land
Vnd macht manchen jm pꝛaſß verrcht
Des vatter nye keyn wyn verſcht
l5v
Aber was wart Baccho dar von
Er m ʒ let von geſeen gon
Vnd faren hyen do er ye dringkt
Das jm me dur/dann wou bꝛingt
Wie wol die heyden jn dar noch
Erten als gott/vnd hielten hoch/
Von dennen kumen i ſydthar
Das man jm landt vmb bchten far
Vnd dt jm ere noch ſynem dott
Der vnß vil übels hat vff bꝛocht
Die bß gwonheyten wrent lang
Was vnrecht i nymbt vberhang
Dann dar ʒ ts der tfel bloſßt
Das man ſyn dienbarkeyt nit loſßt
Do mit ich ouch ye wider vmb
Vff myn matery vnd fürnemen kumb
Was nott wont doch eym menſchen by
Das er ſch grers dann er ſy
Vnd weißt nit was jm nu entſpꝛing
Wann er erfart ſchon hhe ding
Vnd nit die ʒyt ſyns todes kennt
Die wie eyn ſcht von hynnan rennt
Ob ſchon diß kun i gewiß vnd woꝛ
So i doch das eyn grer toꝛ
Der jn ſym ſynn wigt ſo gering
Das er w wien frmbde ding
Vnd die erkennen eygentlich
Vnd kan doch nit erkennen ſich
Ouch gedenckt nit wie er das erler
Er ſcht aeyn rm/weltlich ere/
l6r
Vnd gedenckt nit an das ewig rich
Wie das witt i/ſchn/wunderlich
Dar jnn dann ouch vil wonung ſint
Vff jrdeſchs yeder narr erblyndt
Vnd ſcht ſyn freüd/vnd lu dar jnn
Des er me ſchad hat dann gewynn
Vil handt erkundt/verr/frmde lant
Do keyner nye ſich ſelbs erkant/
Wer wiß wurd als Vlyes wart
Do er langʒyt fr vff der fart
Vnd ſach vil land/lüt/ett/vnd mer
Vnd mert ſich t jn gtter ler/
Oder als dett Pythagoras
Der vß Memphis geboren was/
Ouch plato durch Egypten ʒoch
Kam/jn Jtaliam dar noch
Do mitt er ye mer tglich lert
Das ſyn kun/wißheyt/würd gemert/
Appoonius durch ʒoch a oꝛt
Wo er von gelerten ſagen hoꝛt
Den elt vnd ʒoch er tglich noch
Das er jn künen würd me hoch
Fandt aenthalb das er mer lert
Vnd das er voꝛ nit hat gehꝛt
Wer ye ſolch reyß vnd lantfar dt
Das er ʒ nem jnn wißheyt t
Dem wer ʒ über ſehen baß
Wie wol doch nit geng wer das/
Dann wem ſyn ſynn ʒ wandeln ot
Der mag nit genlich dienen gott